Περίληψη / Summary
Στο καθολικό της Μονής Ξηροποτάμου στο Άγιο Όρος υπάρχει μια εικόνα που απεικονίζει στο κεντρικό της μέρος την Παναγία σε τύπο Οδηγήτριας, η οποία κρατάει τον Χριστό στο αριστερό της χέρι και φέρει το δεξί της χέρι μπροστά στο στήθος σε κίνηση ομιλίας. Ο Ιησούς κρατάει ειλητάριο στο αριστερό του χέρι και ευλογεί με το δεξί του. Οι δύο μορφές πλαισιώνονται από δώδεκα προφήτες, έξι σε κάθε ένα από τα κάθετα πλαίσια της εικόνας. Οι προφήτες κρατούν ειλητάρια με επιγραφές, οι οποίες μεταφέρουν αποσπάσματα των προφητειών τους σχετικά με τη Μητέρα του Θεού, ενώ ορισμένοι από αυτούς κρατούν επίσης συμβολικά αντικείμενα, που θεωρούνται βιβλικές προεικονίσεις της Παναγίας. Τα εικονογραφικά και υφολογικά χαρακτηριστικά του θέματος που καθιερώθηκε στην ορθόδοξη παράδοση ως Μαρία και Ιησούς "Άνωθεν οι Προφήται", καθώς και η σλαβική γλώσσα που χρησιμοποιείται στο φωτοστέφανο της Παναγίας και στα ειλητάρια των προφητών, συνδέουν την εικόνα της Ξεροπόταμου με μια παράδοση που αναπτύχθηκε στη Μολδαβία και τη Βλαχία κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα. Λαμβάνοντας επίσης υπόψη τα ιστορικά γεγονότα, φαίνεται πολύ πιθανό ότι η εικόνα προέρχεται από το περιβάλλον των Μολδαβών ηγεμόνων, είτε του Πέτρου Ράρες είτε του Αλέξανδρου Λαπουσνεάνου και της συζύγου του Ρωξάνδρας, οι οποίοι χρηματοδότησαν εκτεταμένες εργασίες ανακατασκευής στη Μονή Ξηροπόταμου κατά το δεύτερο και τρίτο τέταρτο του 16ου αιώνα.
Λέξεις-κλειδιά: Προφήτες, Παναγία Οδηγήτρια, προφήτες, Μονή Ξηροπόταμου, Άγιο Όρος, Μολδαβία, Βλαχία, Πέτρος Ράρες, Αλέξανδρος Λαπουσνεάνου, Ρωξάνδρα.
Ν. Pazaras, Portable icon with Virgin Mary and Child "The Prophets above" from the catholicon of the Xeropotamou monastery on Mount Athos (short summary)
In the main church of the Xeropotamou Monastery on Mount Athos stands an icon depicting in its’ central part the Virgin Mary in the Hodegetria type, holding the Christ child on her left arm and gesturing towards him with her right hand, while Jesus holds a scroll in his left hand and blesses with his right. The two figures are flanked by twelve prophets, six on each of the icon’s vertical frames. The prophets carry scrolls with inscriptions, which convey passages of their prophecies regarding the Mother of God, while some of them also hold symbolic objects, considered to be biblical prefigurations of the Virgin Mary. The iconographic and stylistic features of the theme established in the orthodox tradition as Mary and Child .The Prophets above., as well as the Slavonic language used on the Virgin’s halo and the prophets’ scrolls, associate the Xeropotamou icon with a tradition developed in Moldova and Wallachia throughout the 16th century. Taking also into consideration the historical events, it seems quite possible that the icon originates from the environment of Moldavian rulers, either Petros Rares or Alexandros Lapusneanu and his wife Roxandra, who financed extensive reconstruction works in the Xeropotamou Monastery during the second and third quarter of the 16th century. Key-words: Post-byzantine painting, 16th century, portable icon, Mary and Child .The Prophets above., Virgin Mary Hodegetria, prophets, Xeropotamou monastery, Mount Athos, Moldova, Wallachia, Petros Rares, Alexandros Lapusneanu, Roxandra.
