Περίληψη
Με την παρούσα μελέτη επιδιώκουμε να φωτίσουμε ορισμένες πτυχές του ζητήματος της βουλγαρικής επιρροής στον πρώιμο ρουμανικό πολιτισμό, σε ένα ευρύτερο νοτιοανατολικοευρωπαϊκό πλαίσιο. Η προώθηση από τον αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ ενός οικουμενικού πατριάρχη βουλγαρικής καταγωγής, του Ιωσήφ Β΄ (1416-1439), ειδικά για την επίλυση της κρίσης του διορισμού νέου μητροπολίτη Μολδοβαλαχίας, φαίνεται να είναι καθοριστική από την άποψη αυτή. Η παρουσία του Γρηγορίου Τζαμπλάκ στη Μολδοβλαχία κατά τη διάρκεια της μετάφρασης των λειψάνων του Αγίου Ιωάννη του Νέου εξηγεί αυτή τη σύνδεση, πριν από την κρίση που άνοιξε ο διορισμός του το 1414 ως μητροπολίτη στο Κίεβο από τον μεγάλο δούκα Vytold της Λιθουανίας. Στο πλαίσιο αυτό, ένα πρόσφατα ανακαλυφθέν έγγραφο πιστοποιεί την παρουσία μιας υψηλόβαθμης μολδαβικής αντιπροσωπείας στη μονή Ζωγράφου το 1416, η οποία πέτυχε τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων του κτήτορα, που κατείχε προηγουμένως η αυτοκρατορική δυναστεία των Ασενιδών, υπέρ του μολδαβικού πρίγκιπα Ιωάν Αλέξανδρου (1400-1432). Επιπλέον, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτής της αντιπροσωπείας για τον πύργο της Σελίνας, που συνδέεται με την παρουσία στον Άθω του Ευθύμιου του Ταρνόβου, ανοίγει μια νέα προοπτική για την ορθόδοξη διάδοση της λατρείας αυτού του πατριάρχη των βουλγαρικών γραμμάτων, λίγο μετά τον θάνατό του. Αυτό φαίνεται να εξηγεί την ταχεία παραγωγή χειρογράφων στη Μολδαβία, τα παλαιότερα από τα οποία χρονολογούνται από το 14181420, από τον γραφιά Gabriel Uric, που πιστοποιούν την αναπόσπαστη αναπαραγωγή του Μεγάλου Μηνολογίου του Ευθύμιου του Ταρνόβου σε οκτώ τόμους, πιθανώς σε αθωνικό αρχέτυπο. Αυτή η πολιτιστική μεταφορά που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του νέου μητροπολίτη Μολδοβαλαχίας Μακάριου που διορίστηκε από τον Ιωσήφ Β' συμπίπτει με τη συμφιλίωση του πατριαρχείου με τον μητροπολίτη Γρηγόριο Τζαμπλάκ πριν από την αποστολή του στη σύνοδο της Κωνσταντίας (1418), η οποία επιβεβαιώνεται από τον Πανηγυρικό που πιστοποιεί την επίσημη αγιοποίηση του Ευθυμίου του Ταρνόβου με την έγκριση του οικουμενικού πατριάρχη. Ο ρόλος του πρίγκιπα Ιωάννη Αλέξανδρου της Μολδαβίας ως μεσάζοντα σε αυτή την αναδιαμόρφωση ανταμείφθηκε με τον τίτλο του τσάρου, της βουλγαρικής παράδοσης, που άρχισαν να του αποδίδουν οι Μολδαβοί λόγιοι. Λέξεις-κλειδιά: Πατριάρχης Ιωσήφ Β΄, πατριάρχης Ευθύμιος του Ταρνόβου, μητροπολίτης Γρηγόριος Τζαμπλάκ, πρίγκιπας Ιωάν Αλέξανδρος της Μολδαβίας.
