(Από τα συμπεράσματα)
Η έρευνά μας απέχει πολύ από το να καταλήξει στο συμπέρασμα της, αλλά μπορούμε ήδη να δούμε ότι το χειρόγραφο Iviron 463 είναι ένα αξιοσημείωτο και περίπλοκο έγγραφο όχι μόνο για το γεγονός ότι περιέχει υπέροχες μικρογραφίες που το έκαναν γνωστό σε μεγάλο βαθμό στους ιστορικούς τέχνης ή επειδή τα περιθώρια του ήταν γεμάτα με μια παλιά γαλλική μετάφραση μέχρι σήμερα εντελώς ανεξερεύνητη, αλλά και, μας φαίνεται, από τα πολυάριθμα ερωτήματα, για να μην πω αινίγματα, που αφορούν τον τρόπο και τις συνθήκες δημιουργίας του, που μόνο μια πλήρη χειρογραφολογική ανάλυση θα είναι σε θέση να διευκρινίσει. Αν στη μελέτη μας έχουμε επιστήσει την προσοχή στις άπαξ (ασυνήθιστες λέξεις στα παλαιά γαλλικά), μας φαίνεται απαραίτητο να τονίσουμε τη φύση του άπαξ του ίδιου του χειρογράφου: ασφαλώς, δεν πρόκειται για άπαξ λεγόμενον, αλλά, έτσι, τρόπος του λέγειν, για ένα άπαξ ποιούμενο, με την έννοια ότι δεν γνωρίζουμε κανένα άλλο βυζαντινό χειρόγραφο του οποίου τα περιθώρια να περιέχουν πλήρη μετάφραση, ούτε άλλο έγγραφο που να μαρτυρεί μεταφραστική δραστηριότητα από τα ελληνικά στα γαλλικά, την εποχή που μας φαίνεται ότι συντάχθηκε. Αναμφίβολα η ανάλυσή μας είναι μόνο μια προκαταρκτική μελέτη για ένα μεγαλύτερο έργο που είναι η κριτική επιμέλεια. Ως εκ τούτου, η ανάλυσή μας είναι ακόμη ημιτελής, αλλά μπορεί ακόμα να παρέχει κάποια νέα στοιχεία. Αν τα περισσότερα από τα ερωτήματά μας παρέμεναν ανοιχτά, άνοιξαν ωστόσο νέους δρόμους προβληματισμού, ιδίως όσον αφορά τη χρονολόγηση της γαλλικής γραφής, το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιήθηκε αυτή η επιχείρηση, την προέλευση του μεταφραστή, καθώς και την παραγγελία των βημάτων που επέτρεψαν την παραγωγή του χειρογράφου. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι το γαλλικό κείμενο που περιέχει ο κώδικας Ιβήρων είναι ένα πολύτιμο και μοναδικό μνημείο, πρωτίστως γιατί είναι μια νέα μαρτυρία της αρχαίας γαλλικής, αξιοσημείωτου μεγέθους (περίπου 300 σελίδες) και πολύ πιθανόν να προέρχεται από μια περίοδο στην οποία η γαλλική λογοτεχνική παραγωγή εξακολουθεί να μας φαίνεται σκοτεινή (ορισμένα αρχαϊκά χαρακτηριστικά, κυρίως οι εμφανίσεις ενός λεκτικού χρόνου που θεωρείται πολύ παλιός – κατάλοιπο του λατινικού υπερσυντέλικου – κάνουν αυτό το κείμενο ακόμη πιο ενδιαφέρον). Έπειτα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι μαρτυρεί απτή την άμεση επαφή – σε επίπεδο λογοτεχνίας και σε σχετικά πρώιμη περίοδο – μεταξύ του ελληνοβυζαντινού και του κόσμου των Φράγκων. Πράγματι, αυτό το νέο κείμενο στα παλιά γαλλικά θα μπορέσει αναμφίβολα να φέρει νέα στοιχεία στη γνώση μας σχετικά με όχι μόνο τη διαμόρφωση και την ιστορία της γαλλικής γλώσσας, αλλά και ίσως τη γεωγλωσσική κατάσταση στον Μεσαίωνα.
