Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2025

Καλλιώρας Γεώργιος, Κύριλλος μοναχός Αγιορείτης (Ιβηρίτης) ο Μυτιληναίος










PDF 

Περίληψη / Summary
Σκοπό της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί η παρουσίαση της βιοεργογραφίας του Κυρίλλου μοναχού Ιβηρίτου του Μυτιληναίου, μελουργού, κωδικογράφου αλλά και προσώπου ιδιαίτερα δραστήριου στο διοικητικό γίγνεσθαι του 18ου αιώνα. Ο βίος και η προσωπικότητα του εν λόγω μελουργού σκιαγραφείται μέσω της αξιοποίησης άμεσων αλλά και έμμεσων μαρτυριών (αρχειακών εγγράφων και σημειωμάτων κωδίκων). Ο Κύριλλος γεννήθηκε περί το 1740-1750. Έφερε το οφφίκιο του «Γέροντος» ενώ τεκμηριώθηκε ότι ανέλαβε και άσκησε τα καθήκοντα του Επιτρόπου του Αγίου Όρους στην Κωνσταντινούπολη τα έτη 1787 έως 1790, διοικητική δράση η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την διαφύλαξη των ηθικών και υλικών συμφερόντων της Αγιορειτικής κοινότητας, σε μια αρκετά, μάλιστα, ταραγμένη περίοδο. Στο πλαίσιο της εργασίας συγκεντρώθηκε όλο το γνωστό υλικό της εργογραφίας του Κυρίλλου, τόσο οι επωνύμως αποδιδόμενες σε αυτόν μελοποιήσεις, με σπουδαιότερη και πλέον διαδεδομένη εκείνη των δεκαέξι δογματικών Θεοτοκίων της Οκτωήχου, όσο και οι «αμφιβαλλόμενες», ενώ ταξινομήθηκε αρμοδίως και το αντιγραφικό του έργο. Με δεδομένο ότι δεν εντοπίστηκαν συνθέσεις του Κυρίλλου στη Νέα Μέθοδο, εξηγήθηκε στη Νέα Μέθοδο αναλυτικής σημειογραφίας τόσο ο πολυέλεος Εξομολογείσθε τω Κυρίω σε ήχο Δ΄ (πλήρης) όσο και τα Αναστάσιμα Ευλογητάρια του ιδίου σε ήχο πλ. Β΄, ενώ το ποιητικό κείμενο των Ευλογηταρίων συμπληρώθηκε αρμοδίως στα πλαίσια της παρούσας εργασίας, καθότι ελλιπές. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε μορφολογική ανάλυση και σχολιασμός των ως άνω δύο μελοποιήσεων, η οποία ανέδειξε τον λιτό και ανεπιτήδευτο τρόπο μεταχείρισης του μέλους, ενώ παράλληλα η αξιοπρόσεκτη συστηματική εφαρμογή των μελοποιητικών τεχνικών της μίμησης προς τα νοούμενα, της επανάληψης και της παλιλλογίας δεικνύει αναμφίβολα τον Κύριλλο ως έναν οτρηρό εργάτη της εκκλησιαστικής μουσικής. Όσον αφορά στο ψαλτικό ύφος του Κυρίλλου, διαπιστώθηκε σαφής προτίμηση στην παράδοση του Γερμανού Νέων Πατρών. Η εργασία κατακλείεται με την κατάστρωση συγκριτικών πινάκων μεταξύ της παλαιάς και της Νέας Μεθόδου ενώ αξίζει να σημειωθεί πως δεν εντοπίστηκε έτερη εξηγητική προσπάθεια για τις ως άνω δύο συνθέσεις του Κυρίλλου ούτε τυχόν έντυπη έκδοσή τους.
The aim of this diploma theses is to present Monk Cyril’s of Iviron Monastery from Mytilene, who was a composer, musical manuscript codex writer as well as a notably active figure in the administrative matters of the 18th century, biography and musical works. The life and personality of the composer in question are outlined through the utilization of both primary and secondary sources (archival documents, manuscript notes). Cyril was born around 1740-1750. He held the title of «Geron» and it was proved that Cyril assumed the role of Commissioner of Mount Athos in Constantinople from 1787 to 1790, safeguarding the moral and material interests of the Athonite community during a turbulent period. Within the scope of the project, all available material of Cyril’s works has been gathered, including both the attributed compositions, most important of which were the sixteen Dogmatic Theotokia of the Octoechos, as well as the disputed ones, while his written work was appropriately classified. Given that no compositions written by Cyril were found in the New Method, the Polyeleos Exomologisthe to Kyrio in fourth mode (complete) as well as the Evlogitaria of the Resurrection in second plagal mode were transcribed from the Old into the New Method of Byzantine neumatic notation, while the poetic text of the Evlogitaria was adequately supplemented within the scope of this theses, as it was incomplete. Furthermore, a morphological analysis and commentary was conducted, revealing Cyril’s simple and straightforward way of creating melos. The extension of the mele using the techniques of composing (the so-called Melopoeia) imitation of meaning, repetition, and restatement in his musical compositions undeniably portrays Cyril as a dedicated worker in Byzantine music. Regarding Cyril’s chanting preferences, they mainly consisted of Germanos of New Patras musical compositions. The theses concludes with comparative tables between the Old and the New Method, while it is worth noting that no other transcriptions into the New Method or printed editions for Cyril’s above two compositions were found.