Περίληψη / Summary
Σιμελίδης Χρήστος, Δύο βίοι της Παναγίας: Ιωάννης Γεωμέτρης, Ευθύμιος Αγιορείτης και Μάξιμος Ομολογητής
Το άρθρο αυτό υποστηρίζει ότι ο Γεωργιανός Βίος της Παναγίας δεν μεταφράστηκε από έναν υποτιθέμενο χαμένο ελληνικό Βίο (είτε από τον Μάξιμο τον Ομολογητή είτε όχι), αλλά από τον Βίο της Παναγίας που έγραψε ο Ιωάννης Γεωμέτρης τον δέκατο αιώνα. Οι πρόσφατες συζητήσεις σχετικά με την προέλευση του Γεωργιανού Βίου έχουν βασιστεί σε αβάσιμες υποθέσεις που δεν έχουν ποτέ εξεταστεί κριτικά. Σε αυτές τις συζητήσεις έχουν αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό το λογοτεχνικό ύφος του Ιωάννη Γεωμέτρη και του Ευθυμίου του Αθωνίτη (του Γεωργιανού μεταφραστή), και το παρόν άρθρο τα εξετάζει λεπτομερώς. Σε αντίθεση με την επιστημονική άποψη, ο Βίος της Παναγίας του Γεωμέτρη δεν είναι αντίγραφο ενός υποτιθέμενου χαμένου πρωτοτύπου, αλλά μια πρωτότυπη σύνθεση που συνάδει με το λογοτεχνικό ύφος και τη δεξιοτεχνία που επιδεικνύεται στα υπόλοιπα συγγράμματα του Γεωμέτρη. Επιπλέον, το υπόβαθρο, οι πηγές, οι λογοτεχνικές και μεταφραστικές πρακτικές του Ευθυμίου δείχνουν ότι ο Γεωργιανός Βίος μπορεί να κατανοηθεί μόνο ως «ευθυμιακή» εκδοχή του κειμένου του Γεωμέτρη. Στις μεθόδους εργασίας του, ο Ευθύμιος ήταν σχεδόν βέβαιο ότι εμπνέεται από τις μεταφραστικές πρακτικές της εποχής του. Το άρθρο καταδεικνύει πόσο συγκλίνουσες ήταν οι βίοι και οι πνευματικές κοινότητες του Γεωμέτρη, του Συμεών Μεταφραστή και του Ευθυμίου - μπορεί κυριολεκτικά να γνώριζαν ή τουλάχιστον να συναντήθηκαν μεταξύ τους. Η εξάλειψη ενός προδρόμου του Βίου του Γεωμέτρη όχι μόνο ανοίγει τον Βίο στον αντικειμενικό έλεγχο που αξίζει στη λογοτεχνική του μαεστρία, αλλά και απομακρύνει ένα σημαντικό εμπόδιο στην κατανόηση της εξέλιξης της βυζαντινής τιμής προς την Παναγία.
This article argues that the Georgian Life of the Virgin Mary was not translated from a supposedly lost Greek Life (whether by Maximοs the Confessor or not), but from the Life of the Virgin written by John Geometres in the tenth century. Recent debates about the Georgian Life’s provenance have been based on unfounded assumptions that have never been critically examined. In these debates, the literary profiles of John Geometres and Euthymiοs the Athonite (the Georgian translator) have largely been ignored, and this article examines them in detail. Contrary to scholarly opinion, the Life of the Virgin by Geometres is not a copy of an allegedly lost original, but an original composition consistent with the literary style and skill displayed in the rest of Geometres’ writings. Moreover, Euthymiοs’s background, resources, literary and translation practices show that the Georgian Life can only be understood as a Euthymian version of Geometres’ text. In his working methods, Euthymios was almost certainly inspired by the metaphrastic practices of his age. The article demonstrates how convergent Geometres’, Symeon Metaphrastes’, and Euthymios’s lives and intellectual communities were—they may literally have known or at least met one another. Eliminating a precursor to Geometres’ Life not only opens the Life up to the objective scrutiny that its literary mastery deserves, but it also removes a major obstacle to our understanding of the evolution of Byzantine devotion to the Virgin.
