Στὴν παρούσα μελέτη παρουσιάζονται φορητὲς εἰκόνες ποὺ ἐντοπίστηκαν σὲ ἐκκλησίες τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Ξάνθης καὶ τῆς Ροδόπης. Πρόκειται γιὰ ἔργα καλλιτεχνικῶν ἐργαστηρίων καὶ ζωγράφων ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος, τὰ ὁποῖα εἶναι γνωστὰ ἀπὸ τὴ δραστηριότητά τους, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Ἄθωνα, καὶ σὲ ἄλλες περιοχὲς τῆς σημερινῆς βόρειας Ἑλλάδας καθὼς καὶ τῆς ἄλλοτε ἑνιαίας Θράκης. Ἔργα τῶν ζωγράφων ἀπὸ τὴ Γαλάτιστα, μιᾶς συνοδείας ἁγιορειτῶν ζωγράφων ποὺ μέχρι τὰ τέλη τοῦ 19ου αἰώνα παρουσιάζει σημαντικὴ καλλιτεχνικὴ δραστηριότητα, ἐντοπίζονται στὸ τέμπλο τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου στὸν Ἴασμο. Εἰκόνες τῶν Καρπενησιωτῶν ζωγράφων, μιᾶς ἀκόμη ἰδιαίτερα δραστήριας ὁμάδας ζωγράφων, ἐντοπίζονται στοὺς Ναοὺς τοῦ Ἁγίου Βλασίου (1812) καὶ τοῦ Τιμίου Προδρόμου (1839) στὴν Ξάνθη, στὸ καθολικὸ τῆς Μονῆς Ἀρχαγγελιώτισσας, στὸ βατοπεδινὸ μετόχι τοῦ Πόρτο Λάγους, στὸν ναὸ τῆς Ὑπαπαντῆς στὴ Γενισέα καὶ στὸ Ἐκκλησιαστικὸ Μουσεῖο τῆς Ξάνθης. Εἰκόνες τοῦ ζωγράφου Ἰακώβου Ἰβηρίτη βρίσκονται στὸν Ναὸ τῆς Κοίμησης τῆς Θεοτόκου στὴ Μαρώνεια. Ἐπιπλέον, ἡ λειτουργία στὸν εὐρύτερο χῶρο τῆς Ξάνθης καὶ τῆς Ροδόπης τοῦ βατοπεδινοῦ μετοχίου στὸ Πόρτο Λάγος δημιούργησε τὸ οἰκονομικὸ καὶ πολιτιστικὸ πλαίσιο γιὰ τὴν ἐξακτίνωση τῆς ἀθωνικῆς πνευματικότητας στὴν περιοχή.
