Summary / Περίληψη
The article analyses the evidence deriving from Greek, Bulgarian and Serbian documentary and narrative sources that illuminates the activity of medieval Bulgarian copyists and translators, who are attested as active in the Athonite Monasteries of Zographou, Chilandar, Megiste Lavra and St. Paul in about 1142-1427. The most important centre for translating religious texts from Greek into Bulgarian seems to have been the Megiste Lavra, where during the mid-14th century obscure Bulgarian scholars named John, Joseph, and Zakchaios Vagila produced new translations of the Triodion, the Pentekostarion, the four Gospels, the Acts of the Apostles, the Divine Liturgy, the Typikon, the Psalms, the Menaia, the Paterikon, the Klymax of St. John, the Theotokarion, and of some unspecified, most probably hagiographical texts described with the personal names of Isaac, Barlaam and Dorotheos.
Key words: Mount Athos, Zographou, Chilandar, Megiste Lavra, St. Romylos of Vidin, medieval Slavic manucripts, marginal notes, translation.
Το άρθρο αναλύει τα στοιχεία που προέρχονται από ελληνικές, βουλγαρικές και σερβικές γραπτές και αφηγηματικές πηγές και φωτίζουν τη δραστηριότητα των μεσαιωνικών Βούλγαρων αντιγραφέων και μεταφραστών, οι οποίοι μαρτυρείται ότι δραστηριοποιήθηκαν στις αγιορείτικες μονές Ζωγράφου, Χιλανδαρίου, Μεγίστης Λαύρας και Αγίου Παύλου κατά την περίοδο 1142-1427. Το σημαντικότερο κέντρο μετάφρασης θρησκευτικών κειμένων από τα ελληνικά στα βουλγαρικά φαίνεται ότι ήταν η Μεγίστη Λαύρα, όπου κατά τα μέσα του 14ου αιώνα άγνωστοι Βούλγαροι λόγιοι ονόματι Ιωάννης, Ιωσήφ και Ζακχαίος Βαγκίλα παρήγαγαν νέες μεταφράσεις του Τριωδίου, του Πεντηκοσταρίου, των τεσσάρων Ευαγγελίων, των Πράξεων των Αποστόλων, της Θείας Λειτουργίας, του Τυπικού, των Ψαλμών, των Μηναίων, του Πατερικού, της Κλίμακος του Αγ. Ιωάννη, το Θεοτοκάριον και κάποιων απροσδιόριστων, πιθανότατα αγιογραφικών κειμένων που περιγράφονται με τα προσωπικά ονόματα Ισαάκ, Βαρλαάμ και Δωρόθεος.
