Summary / Περίληψη
UNPUBLISHED GREEK AND RUSSIAN DOCUMENTS RELATING TO THE GEORGIAN QUESTION
During the summer of 1959 we had the opportunity of scrutinizing the latest archives of the Monastery of Iviron in Mount Athos. Among other documents we discovered a good many Greek and Russian papers relating to the Georgian Question. These papers on the whole presented clear picture of the diplomatic and other activities which for a good fifty years dealt with the Question. Then we judged it necessary to rewrite the history of the Georgian Question on the basis of these unpublisched documents as well as the other data and given facts. The end result of our effort has been the study called Το γεωργιανικόν ζήτημα (1868-1918). Συμβολή εις την ιστορίαν της ρωσικής πολιτικής εν Αγίω Όρει Thessaloniki 1962 (=Publications of the Institute for Balkan Studies No 54).
The Georgian Question arose in Mount Athos in 1868, when after a lapse of a few centuries, Georgian monks returned to the area of the Monastery of Iviron and under the spiritual guidance of the monk Banedict Barkalai settled in the monastic residence of Saint John the Theologian, which belonged to this Monastery. This monastic residence was located half an hour walk from the Monastery of Iviron. With the passing of the time this small Georgian monastic community grew in numbers, and soon exceeded the quota of monks aloud in the agreement signed, according to which the said residence had been ceded to Benedict and his monastic group. The protests of the Monastery of Iviron, far from preventing Benedict's various arbitrarinesses, who while in Georgia and Russia claimed to be "the abbot of the Georgian monks in Mount Athos", led him to present historic claims of the Georgians on the Monastery of I viron and to seek the settlement of the Georgian monastic community within the very Monastery of Iviron.
In these claims Benedict found fervent supporters among the Russian monks of the Monastery of St. Panteleimon, but shortly, after challenging his claims into the Russian expansionist plans in the Balkans and the Middle East, met with the approval and support of the Russian diplomatic authorities in Constantinople and Thessaloniki. The moment these claims came to the attention of the Ministry of Foreign Affairs in St. Petersburg ceased to be a simple dispute among the monks of Mount Athos and assumed other dimensions, which usually characterize chronic diplomatic questions. The Russian diplomatic intervention placed into the hands of the Georgian monks two powerful weapons in their struggle to coerse the Monastery of Iviron into succumbing to the Georgian claims; first, the confiscation of the proceeds of the Monastery from lands located in Bessarabia and the Caucasus, and secondly, the placing of obstacles to the journey of the Monastery representative to Moscow for the handling of the large and lucrative property of the Monastery there. Through these coersive measures Russian diplomacy had been trying for almost fifty years to force the Monastery of Iviron to submit to the demands of the Georgian monks.
The protagonists of the Georgian Question had been many. The great and renowned patriarch Joachim III played an important role in this Question. Eminent Russian diplomats such as Lobanov - Rostovskij, Giers, Zinoviev, Novikov, Nelidov, Carykov and others have at times interfered in the Georgian Question. Some of them faced it objectively, others followed a hard and unbending course. Renowned, Holy Mount fathers, widely known in the modern Mount Athos history, and many other personalities among whom competent Greek and Russian journalists took a stand or actively interfered in the Question. The activities of all these persons can be discerned in the Greek and Russian documents relating to the Georgian Question. Of the older Russian documents quite a few important ones have been published by A. Natroev. A few Greek documents have been published by us. Of the remaining unpublished ones, whose complete list we presented in pp. 111 - 118 of our abovementioned study on the Georgian Question we are publishing here 20, which we consider the most representative, not only because they afford a better picture of the Greek and Georgian position in that Question ( especially the reports), but because they also characterize accurately the prevailing spirit and the diplomatic manoeuvres of both parties in the Question. Documents 1, 10, 13, 14 and 16 are published from the original, while documents 2, 3, 5, 6, 8, 9, 11, 12, 15, 17, 18, 19 and 20 are published from a copy, and documents 4 and 7 from the draft.
Περίληψη
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1959 είχαμε την ευκαιρία να εξετάσουμε τα τελευταία αρχεία της Μονής Ιβήρων στο Άγιο Όρος. Μεταξύ άλλων εγγράφων ανακαλύψαμε πολλά ελληνικά και ρωσικά έγγραφα που αφορούσαν το Γεωργιανό Ζήτημα. Τα έγγραφα αυτά στο σύνολό τους παρουσίαζαν σαφή εικόνα των διπλωματικών και άλλων δραστηριοτήτων που επί πενήντα ολόκληρα χρόνια ασχολήθηκαν με το Ζήτημα. Στη συνέχεια κρίναμε αναγκαίο να ξαναγράψουμε την ιστορία του Γεωργιανού Ζητήματος με βάση αυτά τα αδημοσίευτα έγγραφα, καθώς και τα άλλα δεδομένα και τα δεδομένα γεγονότα. Το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειάς μας είναι η μελέτη με τίτλο Το γεωργιανικόν ζήτημα (1868-1918). Συμβολή εις την ιστορίαν της ρωσικής πολιτικής εν Αγίω Όρει Θεσσαλονίκη 1962 (=Εκδόσεις του Ινστιτούτου Βαλκανικών Σπουδών αριθ. 54).
Το Γεωργιανό Ζήτημα προέκυψε στο Άγιον Όρος το 1868, όταν μετά από παρέλευση μερικών αιώνων Γεωργιανοί μοναχοί επέστρεψαν στην περιοχή της Μονής Ιβήρων και υπό την πνευματική καθοδήγηση του μοναχού Βενεδίκτου Μπαρκαλάι εγκαταστάθηκαν στο κελλί του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, το οποίο ανήκε στη Μονή αυτή. Αυτή η μοναστική κατοικία βρισκόταν σε απόσταση μισής ώρας πεζοπορίας από τη Μονή Ιβήρων. Με την πάροδο του χρόνου η μικρή αυτή γεωργιανή μοναστική κοινότητα αυξήθηκε αριθμητικά και σύντομα ξεπέρασε την ποσόστωση των μοναχών που αναφερόταν στη συμφωνία που είχε υπογραφεί, σύμφωνα με την οποία η εν λόγω κατοικία είχε παραχωρηθεί στον Βενέδικτο και τη μοναστική του ομάδα. Οι διαμαρτυρίες της Μονής Ιβήρων, κάθε άλλο παρά εμπόδιζαν τις διάφορες αυθαιρεσίες του Βενέδικτου, ο οποίος ενώ βρισκόταν στη Γεωργία και τη Ρωσία ισχυριζόταν ότι ήταν «ηγούμενος των Γεωργιανών μοναχών στο Άγιον Όρος», τον οδήγησαν να παρουσιάσει ιστορικές αξιώσεις των Γεωργιανών επί της Μονής Ιβήρων και να επιδιώξει την εγκατάσταση της γεωργιανής μοναστικής κοινότητας εντός της ίδιας της Μονής Ιβήρων.
Σε αυτές τις αξιώσεις ο Βενέδικτος βρήκε ένθερμους υποστηρικτές μεταξύ των Ρώσων μοναχών της Μονής του Αγίου Παντελεήμονα, αλλά σύντομα, αφού προκάλεσε τις αξιώσεις του στα ρωσικά επεκτατικά σχέδια στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή, συνάντησε την έγκριση και την υποστήριξη των ρωσικών διπλωματικών αρχών στην Κωνσταντινούπολη και τη Θεσσαλονίκη. Από τη στιγμή που οι διεκδικήσεις αυτές περιήλθαν στην αντίληψη του Υπουργείου Εξωτερικών της Αγίας Πετρούπολης έπαψαν να είναι μια απλή διαμάχη μεταξύ των μοναχών του Αγίου Όρους και πήραν άλλες διαστάσεις, που συνήθως χαρακτηρίζουν τα χρόνια διπλωματικά ζητήματα. Η ρωσική διπλωματική παρέμβαση έθεσε στα χέρια των Γεωργιανών μοναχών δύο ισχυρά όπλα στον αγώνα τους να εξαναγκάσουν τη Μονή Ιβήρων να υποκύψει στις γεωργιανές αξιώσεις- πρώτον, τη δήμευση των εσόδων της Μονής από εκτάσεις που βρίσκονταν στη Βεσσαραβία και τον Καύκασο και, δεύτερον, την τοποθέτηση εμποδίων στο ταξίδι του εκπροσώπου της Μονής στη Μόσχα για τη διαχείριση της μεγάλης και προσοδοφόρας περιουσίας της Μονής εκεί. Με αυτά τα καταναγκαστικά μέτρα η ρωσική διπλωματία προσπαθούσε επί πενήντα σχεδόν χρόνια να εξαναγκάσει τη Μονή Ιβήρων να υποταχθεί στις απαιτήσεις των Γεωργιανών μοναχών.
Οι πρωταγωνιστές του Γεωργιανού Ζητήματος ήταν πολλοί. Ο μεγάλος και διάσημος πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄ έπαιξε σημαντικό ρόλο στο ζήτημα αυτό. Επιφανείς Ρώσοι διπλωμάτες όπως οι Lobanov - Rostovskij, Giers, Zinoviev, Novikov, Nelidov, Carykov και άλλοι παρενέβησαν κατά καιρούς στο Γεωργιανό Ζήτημα. Ορισμένοι από αυτούς το αντιμετώπισαν αντικειμενικά, άλλοι ακολούθησαν σκληρή και άκαμπτη πορεία. Καταξιωμένοι, αγιορείτες πατέρες, ευρέως γνωστοί στη σύγχρονη αγιορείτικη ιστορία, και πολλές άλλες προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων αρμόδιοι Έλληνες και Ρώσοι δημοσιογράφοι πήραν θέση ή παρενέβησαν ενεργά στο Ζήτημα. Οι δραστηριότητες όλων αυτών των προσώπων μπορούν να διακριθούν στα ελληνικά και ρωσικά έγγραφα σχετικά με το Γεωργιανό Ζήτημα. Από τα παλαιότερα ρωσικά έγγραφα αρκετά σημαντικά έχουν δημοσιευθεί από τον Α. Νατρόεφ. Μερικά ελληνικά έγγραφα έχουν δημοσιευθεί από εμάς. Από τα υπόλοιπα αδημοσίευτα, των οποίων τον πλήρη κατάλογο παρουσιάσαμε στις σελ. 111 - 118 της προαναφερθείσας μελέτης μας για το Γεωργιανό Ζήτημα, δημοσιεύουμε εδώ 20, τα οποία θεωρούμε τα πιο αντιπροσωπευτικά, όχι μόνο γιατί παρέχουν μια καλύτερη εικόνα της ελληνικής και γεωργιανής θέσης στο Ζήτημα αυτό (ιδίως οι εκθέσεις), αλλά και γιατί χαρακτηρίζουν με ακρίβεια το πνεύμα που επικρατούσε και τους διπλωματικούς ελιγμούς των δύο μερών στο Ζήτημα. Τα έγγραφα 1, 10, 13, 14 και 16 δημοσιεύονται από το πρωτότυπο, ενώ τα έγγραφα 2, 3, 5, 6, 8, 9, 11, 12, 15, 17, 18, 19 και 20 δημοσιεύονται από αντίγραφο και τα έγγραφα 4 και 7 από το προσχέδιο.
