Περίληψη / Summary
Από την ίδρυσή του, το Άγιο Όρος απολαμβάνει προνόμια αυτοδιοίκησης και αυτονομίας, υπό την πνευματική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και την ονομαστική κυριαρχία διαδοχικών κρατών. Μετά την υποχώρηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1912–1913), το διεθνές καθεστώς του Αγίου Όρους αντιμετωπίστηκε επίσημα από τα βαλκανικά κράτη και τις Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες αναγνώρισαν ρητά τον ανεξάρτητο, ουδέτερο και αυτόνομο χαρακτήρα του. Οι Αγιορείτες μοναχοί απέρριψαν κατηγορηματικά τις προτάσεις για διεθνοποίηση, υποστηρίζοντας αντ' αυτού την ενσωμάτωσή τους στο ελληνικό κράτος, με την προϋπόθεση ότι η αρχαία μοναστική πολιτεία και οι παραδόσεις θα διατηρούνταν άθικτες. Η Ελληνική Δημοκρατία αναγνώρισε επίσημα αυτό το καθεστώς μέσω του Συντάγματός της και του Χάρτη του Αγίου Όρους του 1926. Ταυτόχρονα, δημοσιεύθηκε ένα ολοκληρωμένο σύνολο κριτικών κειμένων, υπομνημάτων, ψηφισμάτων και δηλώσεων που εξέδωσαν οι αγιορειτικές αρχές, το οποίο τεκμηριώνει τις ακλόνητες προσπάθειές τους να διαφυλάξουν την πνευματική ταυτότητα και τη διοικητική κυριαρχία της μοναστικής πολιτείας.
Hieromonk Theophilos Pantokratorinos, The political (legal) status of Mount Athos through the sources (1913)
Since its foundation, Mount Athos has enjoyed privileges of self-governance and autonomy, under the spiritual jurisdiction of the Ecumenical Patriarchate and the nominal sovereignty of successive ruling states. Following the retreat of the Ottoman Empire (1912–1913), the international status of Mount Athos was formally addressed by the Balkan states and the Great Powers, who explicitly recognized its independent, neutral, and autonomous character. The Athonite monks firmly rejected proposals for internationalization, instead advocating integration into the Greek state, on the condition that the ancient monastic polity and traditions be preserved intact. The Hellenic Republic formally acknowledged this status through its Constitution and the Charter of Mount Athos of 1926. Concurrently, a comprehensive corpus of critical texts, memoranda, resolutions, and statements issued by the Athonite authorities was published, documenting their unwavering efforts to safeguard the spiritual identity and administrative sovereignty of the monastic polity.